Sosyal güvenlik tarifini yaparak başlayalım.
Kişinin gelir düzeyine bakılmaksızın sosyal güvenliğin konusu olan (İş kazası, Meslek hastalıkları, hastalık, Analık,
Yaşlılık, Malullük, Ölüm, İşsizlik) risklerin gerçekleşmesi sonucunda gelir ve sağlık güvencesi sağlama durumudur.
Sosyal güvenliğin amacı, riski önlemekten ziyade riskin gerçekleşmesi durumunda ekonomik desteğin
sağlanması ve/veya sağlık, muhtaçlık durumunda kişiye gerekli desteğin sağlanmasıdır.
Kişinin doğumundan ölümüne ve hatta ölümünden sonra bakmakla mükellef olduğu kişilere desteğin sürdürülmesini kapsamaktadır.
Sosyal sigortanın finansmanı, sigortalı, işveren ve devlet katkıları ile oluşan primlerle karşılanmaktadır.
Kişiler isterlerse özel sigorta şirketlerine sigorta yaptırarak sağlık giderlerin karşılanması veya emekliliklerine ek gelir elde edebilirler.
Bu konudaki Bazı Özel Sigorta Türleri yazılarımızı okumanızı önerebilirim.
Ama Sosyal yardımlar ise ihtiyacı olan kişilere tamamen devlet tarafından halkın ödemiş olduğu vergilerden karşılanır.
Ayrıca Sosyal güvenliğin en büyük özelliği, Halk arasındaki sosyal yardımlaşmayı ve gelir dağılımı katkısı sağlamasıdır.
Sosyal güvenlik, İnsani bir haktır.
Devlet tarafı için ise bir görevdir. Bu durumu ile vatandaşın devletine olan güvenini pekiştirir.
Vatandaşa sosyal güvenlik yoluyla sağlanan parasal desteğin ülke tüketimine de etkisi vardır.
İşçi, Bağımsız olarak kendi nam ve hesabına çalışanlar ile memurlar çalışmaya başlamalarından itibaren sosyal
güvenlik sistemine dahil olurlar.Bir diğer şekliyle primleri ödenmeye başlar.
Kişinin sosyal güvenlik sistemine katılması anayasal bir haktır.
Sosyal güvenliğe katılım zorunluluk olup, Kanunda yer verilen şekli ile kişinin hak ve yükümlülüklerini kaldırmak,
azaltmak, vazgeçmek veya başka birisine devri mümkün değildir.
Kişi kendi isteği ile de olsa bu haklarından vazgeçemez.
Kısmi sigortalılık kavramı;
Sadece kanunla belirlenen sigorta kollarında çalışanları kapsar ve bu sigortalılar tüm sigorta kollarına değil bazı sigorta kollarına tabidirler.
Bu sigorta kollarında çalışanların tabi olacakları kollarda kanunen belirlenmiştir.
Sosyal Güvenlikte Sigortalılık Çeşitleri
Kısa vadeli sigorta kollarını (iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinden sağlanan yardımları),
Uzun vadeli sigorta kollarını. (malullük, yaşlılık ve ölüm hallerinde bağlanan gelir veya aylıkları ve diğer yardımları),
Genel sağlık sigortasını kapsar. (sağlık yardımlarının karşılanması),
Kısmen sigortalılar haricinde, bu sigorta kapsamlarından bir veya birkaçını seçmek mümkün değildir.
İşveren olmanın ana şartı ücretli ve sigortalı en az bir kişi çalıştırmaktır.
İş yerinin yasal eksikliklerinin bulunması işçiyi ilgilendiren bir konu olmayıp, işverenlik sıfatını etkilemez.
Kısa vadeli sigorta kolları;
Çalışmaya başlar başlamaz hatta çalışmanın ilk gününde çıkan risk veya riskler sonucunda sosyal güvenlik kurumunca karşılanan yardımlardır.
Buna örnek vermek gerekirse iş yeri açılır açılmaz bir iş kazasına maruz kalır ise bu sigortadan hiçbir şart
aranmaksızın yararlandırılır.
Uzun vadeli sigortalılık; Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından birinden prim bağlanması durumudur.
Bunun için belirli şartların sağlanması ve belirli bir süre şartı vardır.
Genel sağlık sigortası;
Kişilerin öncelikli olarak sağlıklarının korunması amacı ile yurt genelinde tüm vatandaşları ve ülkede yaşayan
kişileri kapsayan (Yabancı uyruklular hariç, oturma ve çalışma izni bulunanlar ile Mülteciler sisteme dahil
edilmişlerdir.) ikametgahı bulunan herkesi kapsayan bir zorunlu sağlık sigortasıdır.
Sosyal Güvenlik Sigorta Tanımlamaları.
İsteğe bağlı sigortalılık;
Kişinin çalışmaksızın sosyal güvenlik kurumuna prim ödeyerek uzun vadeli sigorta koluna ve genel sağlık
sigortasına tabi olması durumudur.
Bu sigortanın amacı;
Kısa vadede sağlık hizmetinden yararlanmak ve uzun vadede kişinin zorunlu çalışma sürelerindeki, emekli olmaya
yetmeyen eksik günlerinin karşılığı olarak bu sigorta koluna prim ödeyerek emekliliğine hak kazanmasıdır.
Hizmet borçlanması;
Kişinin sigortalılığından önce veya sigortalılığa ara verdiği dönem içerisinde, belirlenen kanun ve kurallar
çerçevesinde sigortalının prim ödeyerek emeklilik süresine ilave ettirebileceği dönemdir.
Örnek olarak erkeklerde askerlik hizmet süresi ve bayanlarda doğum süresidir.
Ancak emeklilik gelir aylığı;
Ama hak kazanan kişiye kanunda belirtilen şartları yerine getirmesi durumunda (Çalışma prim gün sayısı ve Yaş)
sigortalıya bağlanacak düzenli aylık ödemedir.
Ayrıca gelir ve aylığa hak kazanan kişilerin vefatı durumunda erkek çocuğun 25 yaşın üstünde ve eğitim
sürecinde olmaması durumunda bu kişinin gelirinden yararlandırılmamaktadır.
Sosyal güvenlik kurumu tarafından araştırma yapmak amacı ile bu gelir durdurulabilir.
Ayrıca bu ödemenin haksız yapıldığı tespit edilmesi durumunda geri tahsil edilmektedir.
Bu konuda daha detaylı araştırmak veya kendinizle ilgili bilgi edinmek isterseniz http://www.sgk.gov.tr/ sayfasından yararlana bilirsiniz.
Sonuçta yapacağınız araştırma sonucunda yeterli ve tatmin edici sonuca eriştiğinize ihtimal vermiyorsanız bir
sosyal güvenlik uzmanına müracaat edebilirsiniz.
