Yörük Kadını/Mor Cepken.
Her şeyden önce Yörük kadını yaşlanıp iyice deneyim kazanınca Kezbence olur adı.
Ama o, oymağı bilge kişisi, akıl danışılanıdır artık.
Ancak göçebe Yörüğün kadınlarına tanıdığı yüce bir haktır; Mor Cepken.
Mesela erkeklerin ise korkulu rüyasıdır.
Ayrıca Hatay Medeniyetler Korosu yazımızı da okumanızı önereceğim.
“Mor Cepken”, Karacaoğlan türkülerinde geçer.
Ayrıca Yunus Emre yazımızı da okumanızı öneririm.
Günümüzde Ege, Muğla, Antalya ve Toros Yörüklüğünde yaşlı kadınlar tarafından hâlâ bilinmektedir.
Yörük kızlarının çeyiz bohçasına önce “Mor Cepken” konur.
Her şeyden önce kenarları sarı simgelerle işlenmiş, yelek biçiminde, mor renkli bir giysidir.
Ancak Yörük kızları sevdikleriyle evlenirlerdi.
Ama başlık parası gibi alışkanlıkları yoktu.
Mor Cepken ve Mor Çatı
Ancak “Mor Cepkenin” evlilikteki yeri ise, zamanı geldiğinde, darda kalan yörük kadınının erkeğine karşı kullandığı bir boşanma özgürlüğünün simgesidir.
Ayrıca Mor renk ihanete uğramış, aldatılmış, aşkın rengidir.
Her şeyden önce “Mor Çatı” adı oradan gelir. https://morcati.org.tr/
Ama bizler dünyaya Mor Cepken ’i yeterince tanıtabilseydik 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nü “Mor Cepken Günü” olarak kutlardık.
Ancak evli Yörük kadını, ihanete uğrayınca ya da kocası tarafından aşağılanıp dövülünce, bir şekilde Mor Cepken’i giyip herkesin görebileceği bir yere otururdu.
Sonuç olarak bu “Ben bu herifi boşadım” demekti.
O zaman akan sular durur, herkes işini gücünü bırakır.
Fakat masal anaları ile doğum ebeleri “Mor Cepken” giyen kadının çevresini alırlar.
Ama boşadığı kocası ise evinden dışarı çıkamaz, kahveye gidemez, kimse yüzüne bakmaz.
Ancak büyük ödün verip de karısına Mor Cepken’i çıkarttıramazsa ömür ömüre dul kalacaktır.
Sonuçta kimse ona dul-şaşı kızını bile vermez.
Göçebe Yörüklüğünün kadınına tanıdığı hakka, özgürlüğe bakın siz!
Her şeyden önce 1800 yılların sonlarında Nazilli Kasabasının Aydın dağlarında, dağa çıkarak kadın hakları için savaşan “Gizemli Kadın Efe” de bunlardan biridir.
Ege yöresinin unutulmaz bir eridir.
Mor Cepken Ege efelerinin giydiği bir giysidir.
Buralarda efelik kadın erkek işi değil yürek işidir.
Kybele, Artemis, Tahtacı yörüklerinden bu yana kadın baştacıdır bu topraklarda.
Soner Oğuz
