Her şeyden önce yaşlılıkta sosyal izolasyon ve yalnızlık konusu her ne kadar pandemi sonrasında
artmış olsa da ortalama ömürdeki artış ile yalnızlaşma büyük sorun olmaya devam etmektedir.
Sadece ülkemizde değil, tüm gelişmiş toplumlarda bu sorun hızla büyümektedir.
Bu artışın başlıca nedeni olarak da sosyal medya kullanımındaki artışla olduğunu söyleyebiliriz.
Özellikle çok yoğun sosyal medya kullanan çocuklarımız ve gençlerimizde de bu sorun hızla artmaktadır.
Özellikle de bu gençlerin sosyalleşme ve yalnızlıklarına neden olarak başlamaktadır.
Daha ileri yaşlarda da öğrenilmiş yalnızlık olarak devam edebilmektedir.
Ancak bizim konumuz yaşlılıkta sosyal izolasyon ve yalnızlıktır.
Yalnızlık ve sosyal izolasyon insanın yaşam döngüsünün herhangi bir zaman diliminde
yaşanabilecek bir olgu olmakla birlikte özellikle ilerleyen yaşta bireyler için bir risk nedenidir.
Kavramlar benzer anlamlara gelseler de aynı şeyi ifade etmemektedir.
Yaşlılık kendi içinde heterojen deneyimlere işaret etmektedir.
Her yaşlının yaşam koşulları, standartları birbiri ile aynı değildir.
Yaşlılıkta Sosyal İzolasyonun Nedenleri
Farklı yaşam profillerine sahip yaşlı bireylerin günümüz toplumunda ortak ihtiyaçları olabileceği gibi bireysel farklılıklardan kaynaklı talepleri de oldukça fazladır.
Bu durum yaşlılara yönelik sosyal hizmet uygulamalarının çerçevesinin oldukça geniş olmasını gerektirmektedir.
Sağlık hizmetlerine ulaşma, barınma, beslenme, rehabilitasyon, günlük ihtiyaçlarında kendine yetebilme, öz bakımını sağlama, iletişim kurarak sosyalleşme yaşlıların en temel ihtiyaçları arasındadır.
Yalnızlık bireyin ilişkilerinin niteliksel ve niceliksel olarak azlığı veya yokluğu ile ilişkiliyken sosyal izolasyon ise bireysel ve toplumsal temasın az olması ile ilgilidir.
Yalnızlık bireyin ilişkilerinin niteliksel ve niceliksel olarak azlığı veya yokluğu ile ilişkiliyken sosyal izolasyon ise bireysel ve toplumsal temasın az olması ile ilgilidir.
Her şeyden önce yaşlanmanın getirdiği biyolojik, sosyolojik, ekonomik ve kültürel değişimler
yaşlıları yalnızlaşmaya ve izole olmaya itmektedir. Yaşlı Japon Nüfusu
Öncelikle de birey toplumsal yaşamdan yavaş yavaş geri çekilmeye başlar ve kendi başına veya az sayıda insan ile yaşayarak devam eder.
Ayrıca yaşlılar artan yaşın olumsuz etkilerinden sıyrılıp hızla ilerleyen sosyal yaşama uyum sağlamakta zorlanırlar.
Ama yaşlının gözünden bakıldığında onun için yeni şeylere uyum sağlamak oldukça güçtür.
Yenilikleri öğrenmek ve yeniliklere alışmak tüm insanlar için korkutucu, tehlikeli olarak algılanabilmektedir.
Ancak yaşlılar bu hisleri daha derinden yaşarlar özellikle de yalnız ve bakıma muhtaçlarken.
Ama hızla gelişen yeni dünyada yaşlının yaşı sebebiyle sahip olduğu birikim ve tecrübeleri
anlamsızlaşır ve eski, işe yaramaz olarak nitelendirilirler.
Gençler yaşlıların kendilerine katabilecekleri bir şeyler olmadığını düşündüklerinde ise kuşaklararası iletişim ve dayanışma da azalmaktadır.
Tüm bu etkenler yaşlının yalnızlaşarak izole olmasını tetikler.
Yaşlılıkta Sosyal İzolasyon ve Gerontoloji Bilimi
yaşlı bireylere yönelik destekleyici sistem, yazılım ve cihazlar geliştirmeyi hedefleyen, gerontoloji ve
teknolojiyi birleştiren multidisipliner bir alan olarak tanımlanmaktadır. Gerontoloji
Yaşlılık ve sosyal hizmet bilimine önemli katkılar sunan Geronteknoloji fiziksel, zihinsel ve sosyal kapasiteyi geliştiren uygulama alanlarıyla Gerontolojinin bir alt dalıdır.
Geronteknoloji günlük yaşam aktivitelerinin sürdürülmesinde insani güce duyulan ihtiyacı azaltarak hizmet sunumunu değiştiren ve geliştiren uygulama ortamını oluşturmaktadır.
Temel gayesi, yaşlının; beş duyu organına ilişkin işlevleri geliştirmek,
günlük görevlerini destek almadan gerçekleştirebilmesine katkı vermek,
fiziksel kapasiteyi arttırarak yaşlının sosyal hayatın içinde var olmasını sağlamak, iletişimi/sanal
iletişimi desteklemek ve aktiviteleri sürdürebilmektir.
Tüm dünyada ve ülkemizde artan yaşlı nüfus, yaşlı bakımına ilişkin sorunları beraberinde getirmektedir.
Geronteknoloji hem formal hem de informal bakımla ilişkili sorunların çözümlenmesinde etkili bir araç olarak görülmektedir.
Geronteknolojik ürünler, yaşlıların talep ve ihtiyaçlarına uygun fiziksel çevrenin oluşturularak koruyucu önleyici tasarımlarla yaşlıya ve bakım verene yaşanılabilir bir alan sunmayı amaçlamaktadır.
Ayrıca kuşaklararası dayanışmaya katkı sağlayarak yaşlının yalnızlık ve sosyal izolasyona maruz kalmasının engellenmesinde olumlu bir etki sağlar.
Öte yandan yaşlılıkta dijital teknolojilerin ve geronteknolojik tasarımların kullanımını kolaylaştırabilmek adına bu nüfus grubunda dijital okuryazarlık kültürünün yerleştirilmesi de sosyal hizmet uygulamaları açısından önemlidir.
Teknolojinin günlük yaşamı kolaylaştırdığını ve teknolojiyi kullanmaya yönelik olumlu bir kabul olmasına rağmen Geronteknoloji kavramını bilen yaşlı sayısının %8.3 ile sınırlı kaldığı görülmektedir.
Yaşlılıkta Dijital Okuryazarlık
Her şeyden önce Paul Gilster tarafından kullanılan dijital okuryazarlık,
kelimeyi oluşturan dijital ve okuryazar kavramlarından daha geniş bir anlama sahiptir.
Değişen ve gelişen bilişim teknolojilerinin karşısında bireylerin uyum sağlayabilmek adına
geliştirdikleri becerileri dijital okuryazarlık olarak adlandırılır.
Ancak bu beceriler teknik bilginin yanında bilişsel, sosyal ve kültürel olarak içinde bulunulan çağa uyumu da içermektedir.
Dijital Teknolojilerin Kullanımı
Teknolojik yenilikler çoğunlukla yaşlılar tarafından gençler için üretilen ürün ve hizmetler olarak düşünülmektedir.
Ancak modern teknolojik araçların neredeyse hemen hepsi günümüz yaşantısının bir parçası haline gelmiştir.
Yaşlılık döneminde ise gündelik işlerini bağımsız ve aktif bir şekilde gerçekleştirmek isteyen yaşlılar dijital teknolojileri kullanmaya ihtiyaç duymaktadırlar.
Teknolojiyi kullanarak güvenlik, koruma, bağımsız yaşama, sosyal katılım gibi durumlarda fayda
sağlamak için önemli olan bir konu yaşlıların bu teknolojileri benimsemesidir.
Yaşadıkları Güçlükler
Oysa teknoloji çok hızlı değiştiği ve ilerlediği için yaşlılar tarafından benimsenmesi güç olabilmektedir.
Günümüzde yaşlıların dijital teknolojileri yaşantılarına entegre etmelerinde televizyon, radyo, kablolu telefon gibi teknolojik cihazların kullanımı yaygın iken;
Akıllı telefon, internet, internet bankacılığı, ATM, sıra almada kullanılan otomatik bilet gişeleri gibi araçların kullanımı yaşlılar için nispeten daha çok güçlük yaratabilmektedir.
Ayrıca yaş nedeniyle ortaya çıkan görme, işitme, anlama, kavrama, el becerilerini kullanma güçlükleri;
Dijital teknolojilerin teknik, karmaşık içerikleri;
Teknolojinin öğrenilmesi zor, pahalı ve tehlikeli olduğuna yönelik tutum;
Ekonomik olanakların yetersizliğinden kaynaklı ürüne ulaşamama, satın alamama durumları;
Ürün veya hizmeti kullanmayı öğrenmeye yönelik sosyal destek eksikliği gibi engeller yaşlıların teknoloji kullanımını zorlaştırmaktadır.
Yaşlılar için çevreleri ile iletişim kurmaları, sosyal ilişkilerini sürdürmeleri, boş zamanlarını değerlendirmeleri, öğrenme süreçlerini devam ettirebilmeleri,
günlük yaşam aktivitelerini bağımsız olarak gerçekleştirebilmeleri avantajları nedeniyle dijital
teknolojilerinin kullanılması önem arz etmektedir.
Fakat günümüzün teknolojik hizmetleri tasarımları nedeniyle genç nüfusa hizmet verecek şekilde beceriler gerektirdiğinde yaşlı nüfus özel bir grup olarak bu tasarımlara uyum sağlayamamaktadır.
Dijital teknolojilere kendisinden sonra gelen kuşağa göre daha yabancı olan yaşlılar,
teknoloji tabanlı öğrenmelere uyum ve dijital okuryazarlık konusunda desteklenmeye daha fazla ihtiyaç duymaktadırlar.
Alıntı: https://dergipark.org.tr
