Meryem Mirzakhani 12 Mayıs 1977 yılında İran Tahran’da dünyaya gelmiştir.
Her şeyden önce kendisinden bahsetmek istememizin de birçok nedeni var.
Bunlardan ilki 2008’de matematik profesörü olarak Stanford Üniversitesinde görev almaya başlamasıdır.
Ondan bu kadar çok bahsedilmesinin bir diğer önemli nedeni de verdiği röportajlarda;
Aslında ilk hayalinin yazarlık olduğunu belirten Meryem Mirzakhani,bunun yanında roman okumaktan çok keyif aldığını, lise sona kadar da matematik ile ilgileneceğini tahmin etmediğini belirtmiştir.
Ancak Abisinin kendisine sorduğu 1’den 100’e kadar olan sayıları toplayıp toplayamayacağına yönelik soru ise Meryem Mirzakhani’ yi matematiğin içine itmiştir.
Bütün eğitim hayatını İran’da tamamlayan genç Matematikçi,
daha bu başarılı yönünden habersiz olduğu günlerden birinde matematik öğretmeninin
motivasyon düşürücü konuşması yüzünden, matematik ile ilişkisini keserek okuma ve yazmaya yönelmiştir.
Ancak bir sonraki yıl, matematik öğretmeninin değişmesiyle yeni öğretmeni kendisini matematik konusunda teşvik etmiştir.
Sonunda da Matematiğe olan bu aşkı onu Uluslararası Matematik Olimpiyatları’na (UMO) katılmaya teşvik etmiştir.
1994 yılında da arkadaşıyla birlikte okul müdürüne giderek,
“Biz Uluslararası Matematik Olimpiyatları’na (UMO) katılmak istiyoruz” demiştir.
Sonucunda katıldığı yarışmada 6 testten 5’ini doğru yaparak 41 puan almış ve
İran’a altın madalya kazandırmıştır.
1995 UMO’da testlerin tamamını hatasız yaparak 42 puan toplamıştır.
Ancak üniversite eğitiminden sonra ABD’ye giderek Harvard, Princeton ve Stanford gibi en önemli üniversitelerde çalışmıştır.
Ayrıca, ilk kez onunla ilgili yazıları okuduğumda öğrendiğim bir bilgi de
Matematik alanında bir Nobel ödülünün verilmiyor olmasıdır.
Yani Matematikçiler Nobel almaya aday olamamaktadırlar. En azından kendi alanlarında aday gösterilememektedirler.
Onlar için Nobel’den daha da değerli ve prestijli olan farklı bir ödül bulunmaktadır.
Meryem Mirzakhani ve Fields Madalyası
Bununla beraber, yalnızca 40 yaşın altındaki matematikçiler için verilen Fields madalyasıdır ve bu prestijli ödül dört yılda bir Güney Kore’nin başkenti Seul’de verilmektedir.
Fields ödülleri, 1936 yılında Kanadalı matematikçi John Fields tarafından başlatılmıştır.
Ancak 1950’den bu yana, 4 yılda bir verilmektedir.
Fakat bu zamana kadar da bir kadına verilememiştir.
Sonuçta bu Fields madalyasını bir kadın olarak ilk kez 2014’te Meryem Mirzahani kazanmıştır.
Zaten Matematikteki yeteneği çok önceleri de bilinmekteydi.
1994 yılında uluslararası çapta düzenlenen matematik olimpiyatlarında altın madalya kazanmıştır.
Her şeyden önce çalışmalarında birkaç matematiksel disiplini bir araya getirmesi ile de dikkat çekmiştir.
Mesela son zamanlarda çok yazılıp bahsedilen karadelik ve uzay hakkındaki yazılarda da okuduğumuz uzaydaki yüzeyler hakkındaki bilgiye ışık tutucu olmuştur.
Ancak Fields madalyasını da kazandıran Riemann yüzeyleridir.
Bununla ilgili teorilere yaptığı katkılar da matematiğe sunduğu katkılar arasındadır.
Örneğin bir Riemann yüzeyi, uzayda bir yüzey olarak düşünülebilir.
Negatif eğrilik, sıfır eğrilik ve pozitif eğrilik olarak bu yüzeyler üçe ayrılmaktadır.
Ayrıca, Meryem Mirzakhani çalışmalarında birkaç matematiksel disiplini bir araya getirmesi ile de dikkat çekmiştir.
Fakat sonuçta 2017 yılında meme kanseri nedeniyle genç yaşında hayatını kaybetmiştir.
Ölümünden sonra da gerek İran’da gerekse ABD’de büyük övgü ile anılmaktadır.
Ancak ölümünden sonra da Meryem Mirzakhani’nin doğum günü olan 12 Mayıs ise kadınların matematik alanında daha çok tanınması ve cesaretlendirilmesi amacıyla 2019 itibarıyla “Dünya Kadın Matematikçiler Günü” olarak kutlanmaya başlanmıştır.
Konu hakkında birçok yerde yazılmakta olsa da https://www.bbc.com/turkce web sayfasından okumanızı önerebilirim.
Ayrıca ülkemizde matematiğe önem vererek yetenekli gençlerin önünü açan yerlerden birisi hakkında da Özel Bir Yer: Nesin Matematik Köyü , Pisagor ve Hakkında Az Bildiklerimiz yazılarımızı okumanızı öneririz.
