Kuşaklar arası işbirliği;
Her şeyden önce farklı yaşlardaki insan grupları arasında gerçekleştirilen uyum,
Ve destek, etik ve toplumsal değerler, sosyal organizasyon kapsamında organize edilmiştir.
Ancak maddi veya manevi tatmine dayalı, ortak bir amaç veya çıkara yönelik etkileşim süreci ve eylemler toplamıdır.
Ancak kuşaklararası işbirliği, farklı kuşaklardaki kişilerin belirli ve ortak bir amaç etrafında toplanarak faydalı ve verimli bir çalışma ortaklığının gerçekleştirilmesidir.
Her şeyden önce konumuz olan kuşaklar;
İleri yaş grupları 60 ve sonrası ile şimdilerde,
teknoloji ile çok küçük yaşta tanışan 7-40 yaş arasında olanların işbirliğidir.
Ama ebeveynler maddi varlıklarını, kaynaklarının bir kısmını, sosyal ve kültürel birikimlerini (Kapitallerini) çocuklarına aktarıyorlar.
Ekonomileri gelişmiş toplumlarda yetişkin çocuklar maddi kaynaklarının ancak küçük bir kısmını yaşlı ebeveynlerine aktarmaktadırlar.
Her şeyden önce Türkiye’ de aile odaklı yaşlı bakımı her sosyal sınıfta yaygındır.
Ayrıca aile bağlarının zayıflığı, anlaşmazlıklar, ayrı ortamda yaşamlar,
sağlanan sosyal güvencenin yeteri derecede ihtiyacı karşılayamaması yaşlı bireyler açısından risk teşkil etmektedir.
Kim Bu Kuşaklar?
Mesela bu açıdan da kuşaklar arası işbirliği önemlidir.
Ayrıca kuşaklararası işbirliği birden fazla ve çeşitli kişilerce yapılabilir.
Bu unsurlar düşünüldüğünde kuşaklararası işbirliğinin çalışma ortaklığı olduğunu söylemek mümkündür.
İşbirliğini dayanışmadan ayıran temel unsur, bir araya gelen insan topluluğunu oluşturan kişilerin bir işin yapılmasına odaklanmasıdır.
Her şeyden önce kuşaklararası dayanışma, belirli bir davranışı, ait olma hissi ile kuşakların birbirleriyle olan yakın ilişki ve bağını inceleyen bir yaklaşımdır.
Her şeyden önce kuşaklararası dayanışma yaklaşımı yakınlık, işbirliği, fikir birliği,
kaynak paylaşımı, aileye ilişkin normlar, aile içi ilişkilerin getireceği fırsatları kapsamaktadır.
Ayrıca kuşaklararası dayanışma yaklaşımı işlevsel, duygusal ve ilişkisel boyutları içermektedir.
İşlevsel boyut, zaman veya para gibi konularda destekle ilgilidir.
İlişkisel boyut, ortaklaşa gerçekleştirilen aktiviteleri kapsar.
Duygusal boyut ise duygusal yakınlık, duyarlı yaklaşım gibi tutumları içerir.
Hayatında kendini yalnız hisseden yaşlı ya da genç bireylerin kuşaklararası dayanışma ile
psikolojik olarak kendini güçlü hissetmesi önemli bir fırsattır.
Mesela yapılan bir araştırma, yaşlı insanların internet kullanımını insanlarla iletişim için gerçekleştirdiğini göstermektedir.
Sonuç olarak bu durum, iletişimi sağlayan dayanışmanın önemini göstermektedir.
Kuşaklar Arası İşbirliği ve Geronteknoloji
Tüm bu boyutlar birlikte düşünüldüğünde;
Ayrıca daha önceki Gerontoloji yazımızda tanımını yaptığımız geronteknolojinin kuşaklararası dayanışma ile ilişkili olduğu görülebilir.
İletişim teknolojilerinden bazıları;
Ancak evde bakım hizmetleri ve acil durum butonu gibi yardımcı teknolojiler,
hemşire ve sağlık destek hizmetleri için mobil teknoloji, geronteknolojinin hizmet alanı içinde yer alır.
Ayrıca Geronteknoloji, yaşlı ve bakıma muhtaç kişilerin fiziksel engellerine yardımcı olacak teknolojik araç ve gereçleri sunar.
Kişinin fiziksel durumu nedeniyle kötüye giden yaşam kalitesini iyileştirir.
Hangi Teknolojiler?
Mesela akıllı ev teknolojileri ise;
Hasta asansörü, mobil hasta takip sistemleri, alarm bileklik ve çağrı cihazları gibi teknolojiler
yaşlı ve hastalara birçok konuda yardımcı olmaktadır.
Özellikle iletişim ve bilgi teknolojileri geronteknolojinin çalışma alanı içinde yer almaktadır
Ayrıca yaşlı olan bireyin genç kuşakta yer alan bireye göre; Teknolojik gelişmelere uyum sağlama açısından algısal ve öğrenme süreçleri bağlamında eşit olmayan şartlara sahip olabilir.
Sonuç olarak böyle bir durumda kuşaklararası işbirliği önemli bir rol oynayacaktır.
İşbirliği Programları
Her şeyden önce dünyadan bazı kuşaklar arası programlara örnekler verelim.
“Bilgisayar Arkadaşları (computer buddies)” programı;
Ayrıca 6-14 ila 55-85 yaş ve üzerindeki bireyleri bir araya getiren,
Mesela farklı kuşakların birbirleriyle etkileşim içinde olmalarını sağlayan,
bilgisayar ile ilgili birbirilerine bildiklerini yüz yüze öğretmek ve bu konuda yardımcı olmayı içeren bir programdır. (Kaplan vd., 2013: 32).
Mesela “Büyük Anne- Baba İle Torunları Projesi”,
Her şeyden önce dil ve kültür farklılıklarının 6-14 ila 55-85+ yaşları arasındaki bireyler arasında paylaşıldığı,
teknolojinin bilgi aktarımı yolu ile teşvik edildiği bir programdır.
Ancak yaşlı insanların toplumdan soyutlanması ve yalnızlık duygusunu azaltmak,
kuşaklararası iletişimi ve anlaşılmayı artıran,
kültürel miras ve dijital arşivleme konularında genç bireylere vurgu yaparak,
formel ve informel eğitim fırsatlarını artırmak için İngiltere’ de “Historypin” adında bir program düzenlenmektedir.
Mesela historypin programı ile bireylerin geçmişlerinde yaşadıkları teknolojiye dair tecrübeleri,
genç kuşaklarla paylaşılmakta, böylece kuşakların birbirlerini anlaması sağlanmaktadır (Historypin, 2013).
Her şeyden önce Amerika’da Pace Üniversitesi’nin “Kuşaklararası Programlama” programı ile yaşlı bireylerin bilişsel fonksiyonlarının artırılması,
Sonuç olarak yaşam kalitesinin iyileştirilmesi,
15- 24 yaş aralığındaki öğrenciler ile yaşlı bireylere yönelik tutumları pozitif yönde artırmak ve
onlara aktif destek olmak amaçlanmıştır .(Kaplan vd., 2013: 30).
Bu türdeki programlar yaşlıların yeni teknoloji ile ilgili bilgilerini artırmakta,
gençlerin eski teknoloji ile ilgili bilgi edinmesini sağlamaktadır.
Böylece iki yönlü bir bilgi alışverişi doğmaktadır.
Bu iletişim ve öğrenme programları kuşakların birbirini daha iyi anlamalarını,
eksik yönlerini görerek teknolojiye farklı gözden bakmalarını sağlamaktadır.
Birey güçlendirme ve sosyal destek temelli “Bellek Hattı Projesi”,
“Bilgisayar Arkadaşları (computer buddies)”,
“Büyük Anne- Baba İle Torunları Projesi”,
“Historypin”, “Kuşaklararası Programlama” gibi programlar ile yaşlı bireyin geronteknolojik ürünlere algısının değiştirilmesi, bu ürünleri kullanımı ve kabulü sağlanabilir.
Bu programlar bireyin yüz yüze öğrenmesini, sosyalleşmesini, öğrenme sonucundaki tutumları konusunda geri besleme sağlamayı hedefleyen programlardır.
Kaynak:
Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler dergisi: 2017 https://dergipark.org.tr/
Yaşlanma ve Yaşlılık (Alan Duben) İstanbul Bilgi Üniversitesi yayınları.
Yaşlılık ve Refah devleti (Harun Ceylan) Açılım Kitap.
