Her şeyden önce finansal Suistimal açısından ileri yaşımızda bazı tehdit ve tehlikeler olduğunu bilmemiz gerekiyor.
Ayrıca bunlara karşıda erken dönemlerde önlem almamız gerekir. https://yaslihaklaridernegi.org/
Ancak bu yazımızda da sizlere, önceki yazımızda bahsetmeye başladığım emeklilikte finansal altyapımıza hazırlanmak, yaşlı bakım evleri, demans ve Alzheimer ve şimdi de;
Finansal suistimal ve alınması gereken önlemlerden bahsedeceğim.
Bildiğiniz gibi finansal enstrümanlar arttıkça ve insanımız bu yatırım araçlarını kullanımları artış gösterdikçe de finansal suistimal de artmaktadır.
Kripto paralara ait bir düzenleme olmaması sebebi ile de yeni bir finansal suistimal çeşidi de bu alanda gerçekleşmiştir.
Haberlere konu olan iki adet kripto paraya yatırım yapanlar birden bire hesapların kapatılarak paralarının yok olduğunu görmüşlerdir.
Her ne kadar kripto para oluşturan firmaların hesaplarına el konularak belirli önlemler alınmış görünmekle birlikte söylenen kişilerin yatırdıkları paranın büyüklüğünün yanında hesaplardaki karşılıkları çok küçük kalmaktadır.
Kişiler yakalanıp olay hakkında netlik ortaya çıktıkça sizlere buradan gelecekte dikkat etmeniz için gereken bilgilendirme yapılacaktır.
Bu arada kripto para piyasasına ait dünyanın hiçbir ülkesinde yasal bir düzenleme olmamakla birlikte Türkiye Merkez Bankası başkanlığından yapılan açıklamaya göre 2 haftaya kadar yasal bir düzenlemenin ilk adımlarının atılacağı yönünde olmuştur.
Her finansal araç gibi bu piyasada da düzgün çalışan firmalar vardır.
Bu firmaları seçmek için de belirli kriterler olduğu belirtilmektedir.
Her şeyden önce yönetim kurulu ve başkanının özgeçmişini araştırarak işe başlamalısınız.
Ayrıca firma geçmişi,
sermayesi,
Ortakları hakkında bilgi toplamalısınız.
Finansal Suistimal Çeşitleri
Aslında bu tür riskler her yaşta var.
Ama ilerleyen yaşımızda bu risk daha fazla.
Bunun ana sebepleri dünyada artan hile, dolandırıcılık ve aldatmacalardır.
En yaygın yaşadıklarımız bilgi hırsızlığıdır.
Kişisel verilerimiz ile sosyal medyadaki hesaplarımızın çalınması gibi.
Finansal olanın başında, kişisel verilerimiz ile birlikte banka hesaplarımız ve kredi kartlarımızın kendimiz dışında kullanılmasıdır.
Özellikle banka kartları, Kredi Kartlarımız için güçlü şifre oluşturmalısınız.
Bu konudaki KVKK tarafından yayınlanan http://www.bs.org.tr/blog/ ilgili yazıyı okumalı ve uygulamalısınız.
Ancak 27.11.2020 tarihi itibari ile yapılan bir araştırmaya göre kullandığımız şifrelerin kolay tespit edilebilen zayıf
şifreler olduğu ilgili otoriteler tarafından belirtilmektedir.
Önerileri ise; I love you, 123 123, veya yaş günü gibi rakamlar veya tekrarları olmaması. Sekiz karakter, büyük ve küçük harf ile rakam kombinesi kullanmamız öneriliyor.
Bir diğer önerileri de aynı şifreyi birden fazla yerde kullanmamız yönündedir.
Ayrıca bu şifrelerinizi kullanırken bir başkasına giriş yapması için vermemiz, giriş yaparken bir başkasının görmesini engellememiz yönünde olmuştur.
Her şeyden önce bankalar kendilerince en üst seviyede ve sürekli güncellenen önlemler almakta ve bizleri uyarmaktalar.
Sonuç olarak bu uyarılarını çok iyi okumalı ve uygulamalıyız.
Yaşımız ilerledikçe yeni teknoloji ve bunların hızlı değişimine ayak uydurmakta zorlanmaktayız.
Yeni teknolojileri öğrenmekte zorlanıyor olsak dahi mutlaka öğrenmemiz gerekiyor.
Bu öğrenme alışkanlığımızın beynimiz için de önemini bilmeliyiz.
Her şeyin elektronik olması ve iletişim araçlarındaki değişimler sebebi ile zorlandığımız kesin ama güncel kalıp öğrenmeye çalışmalıyız.
Finansal Suistimal türlerinden birisi de telefonla yapılan aramalarda arayan kişinin bize kendini resmi bir görevli veya emniyet görevlisi olarak tanıtarak yaptığı uyarı ve talepleridir.
Kripto Para Borsası ve Finansal Suistimal
Her şeyden önce kripto para ve dijital para aynı şey değildir.
Ama yabancı olduğunuz konularda çekinir veya atak davranarak daha çok hata yapabiliriz.
Bunun için her işte olduğu gibi araştırıp öğrenmeden konu hakkında yorum yapmayın.
Bu konudaki Finansal Okuryazarlık Nedir? yazımızı okumanızı ayrıca bu konuda da eğitimini almanızı öneririm.
Ayrıca Blockchain veya blok zincir ve Geleceği yazımız da size yol gösterici olacaktır.
İlerleyen günlerde bu konuda yazılarımızı geliştirmeye devam edeceğiz.
Ancak son günlerde duyduğumuz yeni bir finansal suistimal türü hepimiz duymuşuzdur.
Duymayanlar için de kısaca özetleyeyim.
Kripto paraların kendisi tehlikeli değildir.
Fakat bunları alıp satmak için bir aracı kurum ile çalışacaksanız çok dikkatli olmalısınız.
Sonuçta onlara alım satım için yetki ve tüm şifrelerinizi vermeniz gerekiyor.
Bunu yapmamanızı öneririm.
Mesela bankaya para koyup çekme yetkisini ve şifrelerini bir yabancıya ne kadar güvenirsiniz?
İşte cevabı budur.
Sonuçta bu nedenle de kripto parayı kendiniz alıp satışını yapamıyorsanız hiç bu işe girmemenizi öneririm.
Bu konuya güzel bir örnek de Monkey Business ve Kripto Para Borsası yazımızı okumanızı öneririm.
Hem ne demek istediğimi anlar hem de biraz gülersiniz.
Güncel Örnekler
Bunun en güncel örneği T24 yazarı Taha Akyol ve oğluna yapılan arama ile gündeme gelenidir.https://t24.com.tr/haber/karar-yazari-taha-akyol
Hatay’ın Kırıkhan ilçesinde yaşayan zabıta memuruna gelen maildeki linki açması sonucu banka hesaplarını
boşalttılar haberi de çok yenidir.
Bilmediğiniz kaynaktan gelen mailleri açmamanızı öneririm.https://www.ntv.com.tr/turkiye/telefona-gelen-linke-tikladi-butun
Bilgisayarınıza antivirüs programı yükletmeyi de ihmal etmeyin.
Ben https://www.nortonsecurityonline.com/kullanıyorum, tavsiye edebilirim.
Daha Neler
Bir diğer yeni örnek ise;
Türkiye’nin en büyük teknoloji marketlerinden olan Vatan bilgisayar, kendi sayfaları olan vatanbilgisayar.com
sayfasına üye olan yaklaşık 27.000 kişinin şifre ve kullanıcı adı bilgilerinin çalındığını duyurdu. https://www.ntv.com.tr/ekonomi/vatan-bilgisayar-
Güçlü şifrenin önemi burada bir kez ortaya çıkmaktadır.
Bilgisayar korsanları iş başında hiç durmadan çalışıyorlar. Bizler mümkün olduğunca dikkatli olmaya devam edeceğiz.
En son duyduğum örnek ise cep telefonunuza, ”tarihi sikke bulduk ve hastamız var biz paraya çevirmekte
zorlanıyoruz bize yardımcı olun”.
Neden polise gitmediği sorulduğunda başının yasal dertte olduğunu belirttiği söyleniyor.
Yardımcı olmak için buluşan kişiye üzeri altın kaplı bir tek sikke verilip, değerinin çok altında olduğu söylenerek
yüklüce para almalarıymış.
Kültür bakanlığı bu şekilde kendilerine müracaat eden 100 kişi civarında olduğunu bu kişilerin adli mercilere
başvuru yaptıklarını belirtiyorlar.
Diğer bir örnekte;
Senaryo yazarı 86 yaşında, Demans’ lı bir kişiye komşusu tarafından sahte sağlıklı raporu alınarak içinde
oturduğu evinin satışını yapmaları olmuş.
Her geçen gün ekonomideki bozulma veya kazançlardaki kayıplar sebebi ile bu tür kişilere yapılan
finansal suistimal artış gösteriyor.
Hepimizin duyduğu bir de Çiftlik bank olayı var.
Her şeyden önce bu tür dolandırıcılıkta kişilerin yatırımlarını çalmaktadırlar.
Mesela bu olayda yatırım yapıp bu yatırımdan yüksek kazanç elde edeceğiniz vaadi ile paranız kurdukları bir işletmeye kar ortağı yapmak için rızanız ile yapılmaktadır.
Ayrıca kişilerin mal varlıklarını bırakarak nakit para ile yurt dışına kaçmaları söz konusudur.
Yakın zamanda Brezilya konsolosluğuna teslim olarak ülkeye dönmeye çalışsalar da ne alacakları ceza caydırıcıdır ne de kaçırdıkları paralar tekrar sahiplerine dönmeyecektir.
Sonuçta ne kadar iyi tanıyor olsanız da yatırım yapmadan önce iyi bir araştırma yapmalı ve güvendiğiniz kişilerden firma hakkında bilgi toplamalısınız.
Bu konudaki Finansal Okuryazarlık Nedir? yazımızı da okumanızı öneririm.
Finansal Suistimale Karşı Önlemler
Bu yöntem, en yaygın ileri yaştakileri aldatma yöntemi olarak kullanılmaktadır. Çok dikkatli arayanı dinlememiz ve yanımızda bir aile bireyi var ise onu konuşturmamız gerekir. Öncelikle paniklemek yok ve not almanız için müsaade isteyip kağıt kalem alıp not tutun. Telefonu kapattığınızda bazı konuşmaları heyecan ve panik ile unutabilirsiniz.
Daha sonra arayanın telefon numarasını talep edin, bir işiniz olduğunu sizin geri dönüş yapacağınızı belirtin.
Daha sonra konuşmakta ısrar ederse, gelip yüz yüze konuşalım diyerek görev adresini talep edin.
Hiçbir talimatlarına uymayın. Resmi görevli veya emniyet mensupları sizi bu şekilde aramazlar.
Banka veya Sigorta şirketi çağrı merkezinden aradıklarını belirten kişiler ile kişisel verilerinizi paylaşmayın.
Sizden şifrenizi talep etmeleri durumunda kesinlikle vermeyin. Bankalar bu konuda uyarı yapıyorlar. Kendi görevlileri ile dahi paylaşılmaması konusunda. Şifrenizi aile fertlerine dahi vermeyin.
Bankadan emekli maaşınızı almanız durumunda, ilk maaşınızı alırken banka ve hesap seçimi yapın. Bu belirlediğiniz bankada hesabınızdan paranızı ATM’ lerden çekmeyerek evden on line işlem yapmayı öğrenin.
Her şeyden önce ATM önlerindeki kalabalık nedeni ile dolandırıcılar ve kap kaççılar için potansiyel bir durumdur.
Ayrıca ATM den para çekmeniz gerekir ise diye evinize uygun mesafede, çevresi ıssız olmayan yerler ile, gün i
çerisinde insanların işlerinde olduğu ve buraların sakin saatlerini tercih edin.
Mümkün ise birisi ile birlikte gidin. Eşiniz, Komşunuz,Çocuğunuz,bir başka emekli komşunuz gibi.
Bazı Öneriler
Özellikle de Atm önünde bekleyenler ile mecbur olmadıkça konuşmayın.
Yardım almanız gerekiyor ise banka önündeki ATM’ye giderek banka güvenlik görevlisinden destek isteyin.
Şifrenizi bu kişi ile dahi paylaşmayın, şifrenizi girerken görmediğinden emin olun.
Özellikle ATM önlerinde ve banka şubelerinde vakit kaybetmemek ve yorulmamak için on line işlemleri evden erişerek yapmak çok yararlı olacaktır.
Virüsün yaygın şekilde olduğu bu günlerde daha da önemli hale gelmiştir.
Online işlemleri gerçekleştirmenizde dikkat etmeniz gereken konuların başında, banka adına arayarak sizi aldatmak isteyenlerde artış olabilir.
Bu durumda ise telefondaki kişinin anlatacağı konuyu dinleyin ve not alın.
‘’Daha sonra tekrar arayın’’ diyerek müsaade isteyin.
Konuyu değerlendirecek veya birisine danışacak zaman kazanın.
Geç kalacağınız, fırsatı kaçıracağınız gibi konulardan bahsetse dahi, bu zamana ihtiyacınız olduğunda ısrarcı olun.
İleri yaş finansal suistimale açık olduğumuzu bilerek ve buna göre kendimiz önlem şekilleri oluşturursak, en iyi yöntemi kendimiz bulacağızdır.
Kötü niyetli kişilerin yöntemleri güvenlik güçlerince deşifre oldukça, her geçen gün bir yenisini bulmakta olduklarını unutmayın.
Genellikle yalnız kişileri tercih ettikleri gerçeğinden yola çıkarak, yalnız yaşamamaya çalışın, hatta gerekir ise yaşlı bakım evlerine yerleşmeyi dahi değerlendirin.
Bu konu da ilginizi çekecektir; İleri Yaş ve Yaşlanmak, Yalan Makinesi
Sizinle aynı durumdaki kişiler ile bir arada olmak psikolojiniz, sağlığınız daha iyi durumda günler geçirmenize destek olacaktır.
Ayrıca Üçüncü yaşta zihinsel konfüzyon yazımızı da okumanızı öneririz.
Gelişmiş toplumlarda bu tür bakım evleri veya yaşlı yurtlarında kalmak çok doğal karşılanmaktadır. Dünyanın değişen şartlarında bu gereklilik halini almaktadır.
