Halk takvimi; resmi olmayan ve belirli bir yöreye veya bölgeye özgü olan ya da herkes tarafından bilinmeyen , aynı zamanda da genel kabul görmeyen takvime verilen addır.
Her şeyden önce, Takvim, “Kavm” ve “Kıyam” sözcüklerinden türetilmiştir.
Eğriyi, yanlışı düzeltmek, işleri düzene koymak anlamlarına gelmektedir.
Ancak, bir bölgede yaşayan toplulukların geleneksel kültürel miras olarak nesilden nesile aktardığı doğa olaylarına dayalı birikimlere ve uzun süreli deneyimlere dayalı tarihsel, töresel, dinsel, mitolojik, tarımsal simgelerin zamanın geçişini ve belirli dönemlerini anımsatma görevini gerçekleştirdiği ve aynı zamanda da resmi olmayan, sözlü geleneğe dayalı zaman bölümleme aracıdır.
Halk takvimi, yerel takvim kullanıldığı bölgede genel bir kabul görmektedir.
Hatta bazen resmi takvimden daha yaygın olarak kullanılmaktadır.
Ancak, günümüzdeki şehirleşme ve artan teknoloji halk takvimlerini ikinci plana atmıştır. Toplumsal anlamda kullanımı gitgide düşmektedir.
Her şeyden önce Türk Halk Takvimi, yöresel çeşitliliklerine rağmen hepsinde ortak bir anlayış olarak gün dönümü ve gün denkliği esasına göre oluşturulmuştur.
Ancak, bugünkü takvim anlayışının aksine ortalama dokuz gün geriden gelen ay başlangıçları bulunmaktadır.
Halk Takvimine Örnekler
Birinci ayın birinci günü 22 Mart tır.
Bu tarih Türk takviminin yılbaşı olup bir gün öncesi Nevruz bayramına denk gelmektedir.
21 Mart: Bahar ekinoksudur,
21 Haziran: Yaz gündönümü,
23 Eylül: Güz ekinoksu,
21 Aralık: Kış gündönümü dür.
Bu konudaki ekinoks, Sonbahar ve Kış Mevsimi yazılarımızı da okumanızı öneririm.
Türk kültüründe ayların süreleri, mevsimlerin toplam süreleri dikkate alınarak hesaplanmıştır.
Dünyanın yörüngesinden dolayı İlkbahar ve Yaz mevsimleri uzundur.
Sonbahar ve Kış mevsimleri ise daha kısadır.
Mevsimlerin en kısası ise kıştır ve yaklaşık 89 gün sürmektedir.
En uzunu ise yazdır ve yaklaşık 93-94 gün sürmektedir.
Ayrıca, Bahar 92-93, Sonbahar ise 89-90 gündür. Halk anlayışında aylara düşen gün miktarı buna göre belirlenmiştir.
Anadolu’ da Haftalar
Anadolu’ da haftanın hangi günden başlayacağına dair değişik anlayışlara bağlı olarak bu adlar farklı yörelerde kimi zaman bir veya iki günlük kaymalarla yer değiştirebilmektedir. Ancak Hafta yaygın olarak ya Pazartesiden veya Cumartesiden başlamaktadır.
Bazı yörelerde ise Pazar gününün birinci gün kabul edildiğine de rastlanmaktadır.
Daha detaylı bilgi edinmek isterseniz de farklı kaynaklardan okuyabilirsiniz.
Bunlardan birincisi; http://www.mesutsener.com.tr web sitesinde ilgili konudur. Ayrıca Kültür Bakanlığının Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğünün web sitesi https://aregem.ktb.gov.tr den de okumanızı önerebilirim.
