Her şeyden önce emeklilik dönemi için; Sigortalar açısından tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’ de iki sistem mevcuttur.
Ayrıca farklı bir ülke örneğini inceleyebileceğiniz Amerika ve Emeklilik yazımızı okumanızı öneririz.
Ancak bu her iki sistemde de emeklilik hakkı prim ödeyerek mümkün olmaktadır.
Her şeyden önce Türkiye’de emeklilik sigortası 1930’lu yılında ilk kez tasarlanarak ikinci Dünya Savaşı sebebi ile 1945 yılından sonra hayata geçirilebilmiştir.
Ancak buna bağlı olarak da Sosyal Sigortalar kurumu(SSK) 1945 de kurulmuştur.
Ayrıca Emekli Sandığı 1950 de, Bağ-Kur ise(Esnaf Sanatkarlar ve diğer bağımsız çalışanlar)1971’desisteme dahil edildiler.
Sonuç olarak bu kurumlar ilk başta çalışanların meslek etkinliklerine göre oluşturulmuşlardı.
Ancak sonraki yıllarda da bu üç kurum SGK(Sosyal Güvenlik Kurumu) adı altında tek çatı altında toplanmışlardır.
Fakat Türkiye’de emeklilik hakkı 2006 yılına kadar hizmet yılı üzerinden hesaplanmaktaydı.
Buna göre de kadınlar 20 yıl ve erkekler 25 yıl çalışarak emekliliğe hak kazanmaktaydılar.
Ayrıca 1999 yılında ise yaş haddi uygulamasına geçilerek kadınlar 58 ve erkekler 60 yaş sınırı uygulaması da hayata geçirilmiştir.
Fakat ortalama yaşam süresinin artmakta ve gelecekte daha da artacağı varsayımı ile
bu sistemdeki yaş sınırı ileriki yıllar için sorun teşkil edeceği düşünülerek kademeli
olarak arttırılması öngörülmüştür.
Sonuç olarak burada dikkat edilmesi gereken konu ise; Türkiye genel nüfusu içerisindeki
aktif çalışanların oranının emeklilerimize oranıdır.
Emeklik Dönemi ve Genç Nüfus
Bu oran genç nüfusa sahip Türkiye’de bugün için sorun teşkil etmiyor gibi görünmekle birlikte yaşlı nüfusun artması ile sorun teşkil edebilecektir.
Gelecek yıllarda nüfusumuzun daha da hızlı yaşlanacağı görülmektedir.
Bu sebeple de sistemin kendini finanse edemeyerek bir sorun oluşturması muhtemel görülmektedir.
Nüfusu yaşlanan ve bu kişileri aktif çalışmaya doğru yönlendiren ülkelerin başında Japonya gelmektedir.
İçinde bulunduğumuz pandemi dönemi veya ekonomik kriz dönemlerinde aktif çalışan
nüfusun olumsuz etkilenmesi sonucu işsizliğin arttığı dönemlerde emeklilik maaşı karşılama oranlarında dengesizlik yaşanabilmektedir.
OECD 2013 raporunda Türkiye emeklilik sistemine vurgu yapılarak emekli yoksulluğuna dikkat çekmiştir.
Emekli yoksulluğu;
Ortalama gelirin %50 sinden daha az kazanan 65+ yaş emeklilerin içine düştüğü gelir adaletsizliği olarak tanımlanmaktadır.
Emeklilerimizin çoğunluğunun tek geliri emekli maaşlarından oluşmaktadır.
Emeklilik Dönemi ve Emekli Maaşları
Türkiye’de 10 Milyon civarında emekli bulunmaktadır. https://www.ailevecalisma.gov.tr/
Bunun 6,2 Milyonu erkek ve 3,8 milyonu kadındır.
Sadece yaş haddinden emekli olanlar ise 7,3 milyon kişidir.
Bunun 5,9 Milyonu erkek ve 1,4 milyonu kadındır.
Türkiye emeklisi, dolayısı ile yaşlı nüfusu gelir adaleti açısından da çok daha dezavantajlı durumdadır.
Avrupa ülkelerinde emekli maaşları; Fransa 1400 Avro,Almanya 1500 Avro,Yunanistan 1200 Avro düzeyindedir.
Türkiye’de ise dövizdeki hızlı artış, alım gücünün ülke içerisinde düşmesi ile Türkiye’de bu rakam çok düşük olduğu görülmektedir.
Avrupa ülkelerinde de daha önceleri bu maaşlar bugüne göre daha yüksek olmasına karşılık
Avro para birimine geçmeleri ile orada da maaşlarda düşüş yaşanmıştır.
Türkiye’deki 65+ emeklilerimizin ileriki yaş dönemlerinde daha çok kurum veya kişi bakımına
ihtiyaç duyacakları düşünüldüğünde bu hizmeti ücretli almalarının imkansızlığı görülmektedir.
Türkiye’de ve Avrupa’daki 65+ yaş gurubu mevcut emekli maaşlarındaki düşüklük sebebi ile ekstra işlerde çalışmak zorunda kalmaktadırlar.
Emeklilik dönemi açısından; çalışan nüfusun emeklilerin maaşını karşılama oranında yaşanan dengesizlikler sebebi ile de şimdi genç olan nüfusun ileriki yaşlarda emekli maaşı alabilecek
miyim kaygısı her geçen gün arttığı gözlemlenmektedir.
Türkiye’de aktif çalışmaya katılım oranında kadınların erkeklere göre dezavantajlı olması sebebi
ile de emeklilikte de erkek emekli sayısı kadın emeklilerin nerede ise dört katındadır.
Ancak emekli maaşı alan eşinin vefatından sonra kendisine belirli bir oranda emekli maaşı bağlanmaktadır.
Emekli Maaşı ve Özel Sigortalar
Avrupa’da uzun yıllar çalışıp emekliliğinde sadece devlet tarafından karşılanan emekli maaşı
ile sınırlı kalmak istemeyen halkın çoğunluğu kurgulanmış olan özel emeklilik sistemine dahil olmuştur.
Tabii öncelikli olarak çalışma sürecinde edinilen maaş ile günlük yaşam için gereken miktarın dışında tasarrufa yönelecek bir miktarı kazanılıyor olması gerekmektedir.
Ortalama gelirin düşmesi sebebi ile de tasarrufa yönelen miktar olmayabilmektedir.
Bir diğer konu;
Gelir adaletsizliğinin yüksek olduğu ülkelerde tasarrufa yöneltecek parası olanların bu miktarı farklı, kendi belirleyecekleri kaynaklarda değerlendirmeleridir.
Emeklilik fonu oluşturacak kesimin azlığı, emeklilikte ek gelir sağlayacakların gelirini aşağıya çekmektedirler.
Bu sistemin kurulup sağlıklı çalışması aynı zamanda kişi başı gelirin ülke genelinde artmasına bağlıdır.
Devlet tarafından yıllarca çalışıp prim ödeyen kesimin refah düzeyini sürdürebilmesinin bugün
için en önemli çıkış kapısının özel sektör emeklilik sisteminden geçtiği bilinmelidir.
Bunun için de çalışılan yıllarda doğru bir kişisel politika oluşturarak bu sisteme beklenen yatırımı yapmalıdır.
BES sisteminin doğru anlaşılıp kişinin kendi plan ve programı doğrultusunda yatırım ve gelir hesabını oluşturması gerekmektedir.
Bunun için ise kişisel finansal okuryazarlığını, alacağı eğitim ile destekleyerek kendisi birikimini yönetme becerisini edinmelidir.
Aracı kişilere güvenerek yapılacak böyle bir yatırımın hüsranla sonuçlanması büyük bir olasılıktır.
BES sistemine ilk girişte risksiz bir tercih ile başlayıp, sonra hızlı bir şekilde kendiniz sistem işleyişini öğrenerek yönetir olmanız beklenen en sağlıklı sonuçtur.
Örnek vermek gerekirse; Türkiye’de bireysel altın alıp yastık altı tabir edilen şekilde tutulduğu bilinmekte ve yaygın bir yöntemdir.
Bunun yerine altının kazancının sizin için yeterli olacağına inanıyorsanız, bu şekilde oluşturulan
altın fonuna paranızı yatırmanız hem size ileride emeklilik geliri sağlayan bir sistem oluşturacak
hem de ekonomiye katkı sağlayacaktır.
Daha detaylı bilgi edinmek isterseniz Bireysel Özel Sigorta ve Sağlık Turizmi ve Türkiye
yazımızı okumanızı öneririz.
