Çocuklarda para terbiyesi de diğer öğrenmeleri gereken konular kadar önemlidir.
Her çocuk eşit şartlarda doğar derim ve genellikle buna kimseyi inandıramam.
Hatta bu sözüme karşı sert bir biçimde duranlarda olur!
Gülümserim.
Yineliyorum, her çocuk eşit şartlarda doğar, tek farkı aynı ailelerde dünyaya gelmezler.
İşte tam da burada işaret etek isterim ki farklı ailelerde doğan çocuklar
farklı para bilincine sahip olurlar.
“Para parayı çeker!”
İfadesi her ne kadar yaygın olsa da akıllı insan parayı kullanır konusu çok daha üzerinde durmamız gereken bir konudur.
Benzer konudaki Para Koçluğu yazısını da okumanızı öneririm.
Çünkü niceleri var ki parası olsa da nasıl kullanacağını bilemeyebilmektedir.
Mevki ve para her zaman eş güdümlü olarak birinde bulunmayabilmektedir.
Buradaki tek espri parası olan herkesin kendine mevki edinebilme kabiliyetine de sahip olabilmesidir.
Bugünün yetişkinleri dünün çocukları olması sebebiyle bizleri yetiştiren ebeveyn koşullarımız ne olursa olsun,
nesillere elimizdeki parayı kullanma kabiliyetinin büyük bir bölümü aileden aktarılmaktadır.
O yüzden bu yazı para bilincinin nasıl kazandırılacağına dair küçük ipuçları içerecektir.
Çocuklarda Para bilinci oluşturmak
Alma verme dengesiyle çocuk para bilinci gelişmeye başlar.
Anne sevgisinin ne kadar ve nasıl verildiğinden tutunda beslenmesinin nasıl ve ne kadar olduğu, bu bilincin
gelişmesinde rol oynayan gizli alanlardır.
Dışarıdan baktığımızda “bir türlü hesabı ödeyemedi!”
gibi basitçe bir cümle kurmuş olsak da bu davranış oluşumunun
göründüğü kadar kolay olmadığını ifade edebilirim.
Hal böyleyken zamanla davranışa yansıyan para bilinci, para kullanıncaya kadar kendini pek göstermeyebilmektedir.
Bazen çocuğun davranışlarını gözlemlerken; “bu çocuk cimri olacak” ya da “ihtiyatlı olacak”, “çok bonkör bizimkisi” gibi cümleler kurabiliriz.
Bu cümleleri ebeveyn olarak kurmak başlangıçta pek bir sevimli gelebilmektedir.
Aman dikkatli olun.
Çünkü kurulan bu cümleler, ileride para kullanma alışkanlığına dair ipuçları vermeye şimdiden başlamıştır.
Leblebinin yarısını paylaşmak veya çok sevdiği emziğini sevdiklerini gördüğünde hiç düşünmeden balkondan atmak gibi.
Ancak gözlemlenen ve bazen de kısmen tanımlanan bu durumların hepsi kesinlikle bu şekilde gerçekleşecektir denemez.
Çünkü birey olurken kişiliğimizin kırılma ve değişim noktaları var.
Burada önemli olan bir çocuğun para bilinci oluşurken ebeveyn olarak bu konuda sizin onun yanında farkındalıklı
olarak durmanızdır.
Alışveriş yaparken, ödeme araçlarını sizin kontrolünüzde kullanmasını sağlamak önemlidir.
Para nedir?
Kredi kartı nedir?
Neden şifreler var?
Para üstü ne zaman olur?
Bahşiş kavramı nedir?
Para ne zaman kullanılmalıdır?
Ne zaman biriktirilmelidir?
Bu örnek verdiklerimden başka aklınıza gelebilecek pek çok para davranışını ona öğreterek,
çocuğunuzda para bilincini daha küçükken oluşturabilirsiniz.
Hangi zaman aralıklarında ve Nasıl Şekillenmektedir?
Çocukta para davranışının oluşması erken dönem yeme alışkanlıklarıyla başlar.
Basit ve önceliği hayatta kalmaya dair alışkanlıklarımızı, duygularımızı kaydediyor olsak da haz duyma, yemekten
mutlu veya tatmin olma ya da açlık hissetme, doyumsuz olma gibi biliş tohumları o dönemlerde atılmaya başlar.
Gelelim tuvalet terbiyesine;
Anneyle kurulan ilişkide çocuk, biraz kontrolcü, biraz ben merkezli (benim dediğim olur), biraz kıskanç ve
sahiplenme olabilmektedir.
Böylece 0-3 yaş tam bir parayla ilgili sırların depolandığı maden ocağıdır.
3-6 yaşarası psiko-sosyal kimlik oluşmaya başlarken;
Bu döneme kadar farkında olmadan kayıt tutulan alanın anlamlandırılması ve yeniden yapılandırılması 3 yaş
itibariyle daha bir önem kazanmaktadır.
Yapılan son çalışmalar;
Çocuk 3 yaşındayken para hakkında net bilgi almaya, ürünlerin nasıl satın alınıp, satıldığını öğrenmeye hazır ve
isteklidir.
5 yaşına gelince çoktan tasarruf yapmaya başladıklarını göstermiştir.
Çünkü çocuğun parayla iletişim kurması;
Nasıl kazanılmaktadır?
Ne için kullanılmaktadır? gibi tanımları hayatında somutlaştırması için önemlidir.
Biriktirmek, paraya dair sabırla beklemek, paranın her istediğinde ulaşılamayabilir olacağını anlaması çocuğa öğretilmelidir.
5yaştan neredeyse 10 yaşına kadar, özellikle parasal hareketler içeren ebeveyn davranış veya diyaloglarında
çocuğun yanında olarak, para araçlarını nasıl kullanabileceği desteklenmelidir.
Para verip üzerini beklemesi, nakit veya kredi kartı kullanımlarını takip etmesi, kendi ihtiyaçlarını belirlemesi ve
kıyas yaparak seçimle satın alması teşvik edilmelidir.
Ergenliğe yavaş yavaş adım atılan dönemlerde, okul harçlığı veya haftalık harçlık miktarının aile bütçesi de göz
önünde bulundurularak haftalık, aylık ve yıllık kişisel bütçe planlaması yapması desteklenmelidir.
Harçlık vermek, çocuğun özgüveni ve sorumluluklarını arttırırken sınırlarını da oluşturmasına yardımcı olacaktır.
Bununla beraber harçlık, ebeveynin çocuk üzerindeki ceza ya da ödül aracı olmamalıdır.
Çocuğun yaşıyla orantılı olarak harçlığını her yıl artırılmalı,
alışveriş esnasında kendi parasını kullanmaya özendirirken harcamalarını da planlaması öğretilmelidir.
Tasarruf bilinci oluşturmak
Yeryüzündeki sonsuz kaynak kavramına karşın sınırlı bütçe kavramıyla büyürüz.
Sınır tanımaz çocuksu hayallerimiz ise limitsizdir.
Bu sebeple bazı ebeveynler çocuklarına sınır koymayı bilemezler.
Çocuklarına ket vurarak sınırlandırılmış hissetmelerini istemezler ve
para konusunu açmaktan da uzak dururlar.
Açılmayan konu, para bilincinin gelişimini engellediği gibi;
Sınırlandırmayla, tasarruf etme kavramlarının da birbirine karışmasına sebep olur.
Tasarruf genel olarak, harçlıkla öğrenilebilecek bir alışkanlıktır.
Bununla birlikte verilen harçlığın limiti, mal ve hizmetlerin fiyatlarının ne kadar olduğunun düşünülmesi ve
seçenekler arasından seçim yapmasını öğretir.
Böylece çocuk istek ve ihtiyacı ayırt etmeye başlarken önceliklerini de belirleme alışkanlığı kazanmaktadır.
Onlara verilen harçlıkla, kendi bütçe kavramını şekillendirmeyi, kullanmayı, harcama limitlerini, gerçek ve somut
hale getirmeyi öğrenirler.
Ebeveynin cüzdanına bağlı olmadan her hafta düzenli bir şekilde ve belirli bir miktar para verilmesi, istedikleri her
şeye sahip olamayacaklarının da anlamalarını sağlayacaktır.
Kısacası harçlık alan çocuklar almayanlara göre, malların çeşitliliği ve fiyatları hakkında daha gelişmiş bilgiye
sahip olurlar.
Parayla ilgili daha çok sorumluluk üstlendikleri, satın alma seçeneğinde malın değerine göre peşin veya kredi
kartı ile ödenmesine karar verebildikleri, ödeme şekilleri arasındaki temel benzerlik ve farklılıklara göre nasıl daha
kolay hareket edebileceklerini değerlendirebilirler.
Çocuklara yaş aldıkça da ek para kazanma olanakları sağlayarak girişimcilik anlayışı öğretilmeye başlanmalıdır.
Çocuğa gerektiğinde borç vermek ve sonrasında bu borcu yapılandırmak da ona gelecekte yardımcı olacak davranışlardandır.
Böylece, harçlıklarından ufak ufak da olsa düzenli olarak tasarruf ederken, borç kavramına karşı nasıl bir davranış
geliştireceğini de öğrenmeye başlarlar.
Ayrıca, kendi paralarını kullanan çocuklar, kendileri karar verip satın aldıkları ürünlerle daha çok değerlendirme
yapma kabiliyetlerini de geliştirirler.
Şimdiden küçük hatalar yapmalarına da izin vermek, ilerde daha büyük hatalar yapmalarını engeller.
Paranın Doğru, Yanlış kullanım şeklini kazandırmak
Paranın, kişiye olumlu yönde hizmet edecek şekilde kullanılması, doğru para davranış alışkanlıklarını benimsetecektir.
Ancak insan yavrusu merak eden bir varlıktır.
Merakını gidermek için can yanma eşiğine kadar deneyebilmektedir.
Defalarca düşüp yeniden kalkarak yürümeyi öğrendiği gibi denemeye devam eden bir öğrenme potansiyeli vardır.
Bu süreçte çocuğun yanında olan ebeveynin, ona karşı davranışı önemlidir.
Ayağa kalkmaya çalıştıkça kaç kere ve nasıl onu destekliyor?
Çocuğun kendi kendine bir yol bulmasını müdahale etmeden gözlemleyebiliyor mu?
Ya da destek müdahalesinde bulunacağı kritik anları yakalıyor mu?
Bu soruların cevapları çok basit ve hayatın içinden davranışlar olarak ebeveynlere gözükse de, çocuğun yetişkin
bir birey olduğunda, nasıl ve ne zaman paraya dair karar vereceğini etkileyecektir.
Hatta bir işe atılırken ki olabilecek riski görme ve riski karşılama sürecini yönetmesi de buna dahildir.
Tüm bu davranışların gün sonunda hep bir para hareketi ve nihayetinde de neticesi olacaktır.
Konu hakkında https://www.bilgiustam.com/ web sitesindeki yazıyı okumanızı öneririm.
