Zübeyde Hanım hem Mustafa Kemal Atatürk’ün annesi hem de hepimizin manevi annesidir.
Aynı zamanda Ali Rıza beyin de eşidir.
!857 Selanik doğumludur, fakat aslen Karaman’lıdır ve 14 Ocak 1923 günü vefat etmiştir.
Ancak Osmanlı Sultanı II. Mehmet zamanında Karaman’dan Trakya’ya Selanik yakınlarındaki Langaza bölgesine yerleşmişlerdir.
Hepimizin Atamızın yaşam öyküsünde okuduğumuz ve orada doğmuş olması da
ailesinin zamanında Karaman’dan Selanik’e taşınarak orada yaşamasıdır.
Dedesinden gelen lakabı ile debabası Sofuzade Feyzullah (Sadullah) Ağa olarak anılmaktaydı. Annesi ise Molla Hanım olarak anılan Ayşe Hanım’dır.
Döneminde kadınların okula gitmesi yaygın olmadığı için, okur yazar oluşu nedeniyle
kendisi de Zübeyde Molla olarak anılmaktaydı.
Fakat Türk tarih kitaplarında sıkça geçen, eğitim sisteminin karışık olduğu bir dönemde,
Mustafa Kemal’in ne tür bir okula gideceği konusundaki tartışmalarda Zübeyde hanımın
dini eğitim veren Mahalle Mektebi’ne gitmesinde ısrarcı oluşu kendisinin de dindar bir aileden gelmesidir.
Zübeyde Hanım 1871 yılında henüz 14 yaşında ve kendisinden 20 yaş büyük olan
Ali Rıza Bey ile evlenir.
Bu evliliklerinden de Fatma, Ömer ve Ahmet adlı üç çocukları olmuştur.
Ancak Fatma doğumundan hemen sonra vefat etmiştir.
Fakat Ali Rıza Bey Çayağzı veya Papazağzı denilen şehre tayini çıkarak buraya taşınmışlardır.
Bu taşınmanın ardından da Ömer ve Ahmet de burada vefat ederler.
Takip eden yıllarda da 1881’de dördüncü çocukları Mustafa dünyaya gelir.
Ardından da 1885’te Makbule ile 1889’da Naciye doğar.
Ancak Naciye 12 yaşındayken ve ardından da Ali Rıza Efendi 1888 de hayatını kaybeder.
Eşini kaybeden Zübeyde Hanım da çocuklarını alarak geldikleri şehir Langaza’da yaşayan abisinin yanına taşınır ve hepimizin ilkokulda öğrendiğimiz Mustafa Kemal’in kargaları kovaladığı çiftlik bu dayısının çiftliğidir.
Sonuçta bu dönemde bu dayısının çiftliğinde yaşadıklarının Mustafa Kemal’in ileriki yaşantısına büyük etkisi olduğu düşünülmektedir.
Zübeyde Hanım abisinin yanında kalarak daha fazla yük olmamak için de Gümrük başmüdürü Ragıp Bey ile evlenir.
Ragıp beyin de önceki evliliğinden dört çocuğu vardır.
Zübeyde Hanım ve Son Yılları
Her şeyden önce Mustafa Kemal Zübeyde Hanım’ın yapmış olduğu bu evlilik ile vefat etmiş
olan babası Ali Rıza beye büyük saygısızlık yaptığını düşünmektedir.
Konu ile ilgili Atatürk Soy Ağacı ve <strong>Atatürk ve Gelecekle İlgili Görüşleri</strong> yazılarımızı da okumanızı öneririz.
Zübeyde Hanım Balkan Savaşı sonrasında Ragıp Beyden boşanır ve kızı Makbule’yi de
alarak İstanbul Beşiktaş’ daki bir eve yerleşirler.
Takip eden yıllarda Mustafa Kemal yoğun çalışması nedeni ile Zübeyde Hanım ile görüşememiştir.
Ancak 14 Haziran 1922 de Adapazarı’nda buluşmuştur.
Sonrasında da onun yanına Ankara’ya yerleşmiştir.
Fakat burasının havası ona iyi gelmemesi nedeni ile de 18 Aralık 1922 de İzmir’e kızı Latife Hanım’ın yanına taşınır.
Fakat 14 Ocak 1923’de 66 yaşındayken İzmir’de vefat etmiştir.
Konu hakkında farklı kaynaktan okumak isterseniz de https://ataturkansiklopedisi.gov.tr web sitesindeki ilgili yazıyı öneririz.
Ölümünden sonra 1940 yılında İzmir Karşıyaka’da anıt mezar yaptırılarak naşı buraya taşınmıştır. Ölümünün 100. Yılında onu saygıyla anıyoruz.
