Boş zaman aktiviteleri oluşturmak ileri yaş dönemimiz için çok önemlidir.
Her şeyden önce dünyadaki nüfus, sağlık sorunları ile baş edebilmek ve sağlık sorunlarımıza
eskisinden daha çok çözüm bularak daha uzun yıllar sağlıklı olarak yaşayarak ortalama ömrümüzün
uzaması ile birlikte bizlerin ileri yaş dönemindeki bazı alışkanlıklarımızı gözden geçirmeye itmiştir.
Sağlıklı yaşlanan bireyin boş zamanında ne yapacağını belirlemesi veya çevresindeki çocukları,
akrabaları veya bakımı ile uğraşan kişilerin bu konuyu çok iyi gözlemlemesi, planlaması gerekmektedir.
Yaş alan birey boş zamanını doğru planlayamaz ise içine kapanarak zamanla farklı psikolojik, mental
veya bedensel sorunlara varabilecek problemler yaşamaya başlayabilecektir.
Ancak kişiler yaşlandıkça aktivitelerini sürdürdükleri ölçüde mutlu oldukları bilinmektedir.
Bireyin yaşam doyumunun etkinlikleriyle ilişkili olduğuna dayanan “aktivite teorisi” mutluluğun bireyin kendi etkinliklerinden kaynaklandığını kabul etmektedir.
Orta yaş etkinliklerini sürdüren ya da istemeden bıraktığı etkinliklerin yerine yenilerini koyabilen
yaşlıların yaşam doyumlarının daha yüksek olduğu bilinen bir gerçektir.
Modern anlayışa göre etkinlikler bütüncül terimlerle ifade edilmektedir.
Mesela, hobiler, sosyal ilişkiler ve egzersizler gibi.
Buna göre eğer birey önemli etkinlikler üzerinde yoğunlaşırsa mutluluk kendiliğinden gelecektir.
Konu ile ilgili önceki Hobi Nedir? , Yaşlılıkta Sporun Önemi ve 60+ Rezidans yazılarımızı da okumanızı öneririz.
Boş Zaman Aktiviteleri ve Sağlığımız ile İlişkisi
Özellikle emeklilikten sonra yaşlıların boş zamanlarını kendi potansiyellerini geliştirecek yönde kullanmaları hayati bir önem taşımaktadır.
İnsanlar geleneksel olarak nasıl ki işe yönelik olumlu bir tutum geliştirmişlerse,
boş zamana yönelik olarak da yeni olumlu bir tutum geliştirmeyi öğrenmelidirler.
Çünkü yaşlılıkta boş zaman etkinlikleri ile yaşlının kişisel ve sosyal uyumu, yaşam doyumu arasında ilişki pek çok araştırmayla da ortaya koyulmuştur.
Boş zaman faaliyetleri insan aktivitelerinin en az kısıtlandığı alanlardır ve kişiye azami ölçüde seçim yapma özgürlüğü sunar.
Dolayısıyla boş zaman aktiviteleri sadece fiziksel sağlığa katkıda bulunmaz aynı zamanda
kişinin kendi kendine seçim yapma özgürlüğünün bir sonucu olarak psikolojik sağlığa da katkıda bulunacaktır.
Boş zaman aktiviteleri ile sağlık arasındaki ilişkiye yönelik yaygın kanı boş zaman aktivitelerinin neşe ve zevk kaynağı olduğu görüşüne dayanmaktadır.
Bu alandaki teori ve araştırmalar bunun sadece kısa ve geçici olarak o andaki
yaşam kalitesini artırmayacağını, aynı zamanda duygusal yapıya uzun dönemde pozitif etki yapacağını savunmaktadır.
Boş zaman aktivitelerinin refah üzerindeki etkisi konusundaki bir diğer yaygın görüş insanların bir işle meşgulken daha sağlıklı ve mutlu oldukları şeklindedir.
Hiçbir uğraşı ile meşgul olunmayan zamana sahip olmanın psikolojik olarak risk oluşturduğu ve
can sıkıntısı nedeniyle kişiyi zararlı alışkanlıklara teşvik ettiği ileri sürülmektedir. (sigara, alkol vb.)
Ancak boş zaman aktivitelerine katılımın yaşam doyumu üzerinde etkisi olmadığını gösteren araştırmalar da bulunmaktadır.
Boş zamanların sadece nasıl değerlendirildiği yanında kimlerle değerlendirildiği de psikolojik refahı etkilemektedir.
Sosyal ilişkinin artması genellikle refahı artırıcıdır.
Yaşlı bireyin arkadaşlarıyla birlikte zaman geçirirken daha mutlu oldukları gözlemlendiği bilinmektedir.
Boş zaman faaliyetlerinde sosyal ilişki kurulması genellikle arkadaşlık kurulmasını ve işbirliğini geliştirir.
Bu genellikle sosyal destek sisteminin oluşmasına neden olmaktadır. Bu destek sistemi günlük yaşamdaki stresleri yenmelerinde tampon görevi görmektedir.
Ne Yapmalıyız?
Her yaşın kendine özgü özellikleri olduğu unutulmadan, yaşlı bireylerin bağımlı, salt tüketici
konuma girmeleri engellenerek, güçleri, eğilimleri ve potansiyelleri doğrultusunda yaşamlarını sağlıklı ve aktif olarak sürdürmelerinin desteklenmesi gerekmektedir.
Geçmiş yaşantısında yaşam doyumu yüksek bireylerin üretkenliklerini yaşlılık döneminde sürdürmelerinin sağlanması önemlidir.
Her şeyden önce danışmanlık ve eğitim insanların yaşlanmaya karşı olumlu duygular oluşturması için gereklidir.
Günümüz toplumunda tüm yaşlardaki insanların boş zaman bilinci gelişimi hayatın kalitesini artıracak biçimde olmalıdır.
Çünkü boş zamanlara karşı olumlu duyguları olan orta yaşlıların çalışma hayatından emekliliğe geçişi, hobileri az olup kendini tamamen işe verenlerden daha kolay olmaktadır.
Bu nedenle devlet ve gönüllü kuruluşlar tarafından emeklilik öncesinden başlayarak emeklilikte
önemli bir problem ve can sıkıntısı kaynağı haline gelen boş zamanların kullanımı konusunda
yaşlıya eğitim verilmesi ve uygun toplumsal hizmet ve sosyal ağ oluşturulması yoluyla yaşlının emekliliğe kolay uyum sağlamasına yardımcı olunmalıdır.
Yaşlı bireylere hizmet götüren kurumların çalışmalarının eşgüdümlü hale getirilmesi ve yaşlıların topluma aktif olarak katılımını sağlayacak olanakların oluşturulması gerekmektedir.
Yaşlıların yakın çevreleri dışında boş zamanlarını geçirebilecekleri kütüphane, dinlenme ve
oyun salonları gibi rekreasyonsal ve kültürel faaliyet alanlarının planlanması farklı yaş grupları ve
yaşıtları ile etkileşimlerini artırabileceğinden bu tür olanaklar artırılmalıdır.
Yaşlının hayata aktif olarak katılımını sağlayacak, yararlı olabileceklerini hissettirecek,
serbest zaman etkinliklerine de yer verecek ‘’Yaşlı Danışma Merkezleri ve benzeri kuruluşlar’’ yaygınlaştırılmalıdır.
Yaşlıların günlük yaşam aktivitelerine katılmalarının sağlanması konusunda sosyal hizmetlerin
geliştirilmesi, yaşlıların kendilerini meşgul edebilecekleri faaliyetler düzenlenmesi yaşlıların yaşam kalitesini olumlu yönde etkileyecektir.
