Bilgi okuryazarlığı kavramı ilk olarak 1974’te Amerikan Bilgi Endüstrisi (SIIA) başkanı Paul G. Zurkowski tarafından kullanılmıştır.
Her şeyden önce Zurkowski, Kütüphane ve Bilgi Bilimi Ulusal Komisyonu (NCLIS) için hazırlanan bir raporda bilgi okuryazar kişileri,
bilgi kaynaklarını kullanmayı bilen, birincil kaynakların yanı sıra çeşitli bilgi araçlarını kullanma becerisine sahip
kişiler olarak tanımlamıştır.
Amerikan halkının hemen hemen tamamının okuryazar olduğunu, buna karşın nüfusun altıda biri gibi
çok az bir bölümünün bilgi okuryazarı olduğunu belirtmiştir http://eprints.rclis.org/ (Polat ve Odabaş, 2008).
Ancak Amerikan Kütüphane Derneğinin http://www.ala.org/ (ALA) bir alt bölümü olan Kolej ve Araştırma
Kütüphaneleri Derneği http://www.ala.org/acrl/ (ACRL) tarafından bilgi okuryazarlığı;
Bilgiye gereksinim duyulduğunun bilinmesi, bilginin elde edilmesi, değerlendirilmesi ve etkin olarak kullanılması
biçiminde, bireyin gereksinim duyduğu bir dizi yetenekler olarak tanımlanmıştır (ACRL, 2013).
Hakkındaki Dünya Örneği
Ayrıca Avustralya ve Yeni Zelanda Bilgi Okuryazarlığı çerçevesine göre bilgi okuryazarı insanlar,
Her şeyden önce bilgiye gereksinim duyduğunun farkına varır,
Ayrıca gereken bilginin kapsamını belirler,
Sonra bilgiye verimli bir biçimde erişir,
Ama bilgiyi ve kaynaklarını eleştirel olarak değerlendirir,
Sonuçta toplanan ya da üretilen bilgiyi sınıflar, saklar, işler ve yeniden düzenler,
Her şeyden önce seçilen bilgileri kendi bilgi tabanına ekler,
Ayrıca etkin öğrenme için bilgiyi kullanır, yeni bilgi oluşturur, sorunları çözer ve kararlar verir,
Ama bilginin kullanımına ilişkin ekonomik, hukuksal, toplumsal, siyasal ve kültürel konuları anlar,
Sonuçta etik ve yasal bilgilere erişir ve kullanır,
Ancak katılımcı yurttaşlık ve toplumsal sorumluluk için bilgiyi kullanır,
Ancak bağımsız öğrenme ve yaşam boyu öğrenmenin bir parçası olarak yaşar https://www.scirp.org/ (Bundy, 2004).
Her şeyden önce yaşam boyu öğrenme, yaşantımız süresince oluşan tüm resmi ve gayri resmi öğrenmelerdir.
Fakat toplumsal, kültürel, ekonomik ve teknolojik hızlı değişim, bilinçli bir yaşam boyu öğrenmeyi gerekli kılmaktadır.
Her şeyden önce bilgi okuryazarlığı ise yaşam boyu öğrenme için gerekli bir önkoşuldur.
Ancak yaşam boyu öğrenme, bağımsız öğrenme ve katılımcı yurttaşlık ile iç içedir.
Bu konu ile ilgili Emeklilikte öğrenme sürecimiz yazımızı da okumanızı öneririm.
Bilgi okuryazarlığı, bağımsız öğrenmenin alt kümesi ve bağımsız öğrenme de yaşam boyu öğrenmenin bir alt
kümesi olarak görülebilir (Bundy, 2004).
Kaynak ve bu konudaki eğitimler için https://www.kocakademi.com/
Bilgi okuryazarlığı Nedir?
Bilgi okuryazarlığı, bireylerin kişisel, sosyal, mesleki ve eğitime yönelik hedeflerine ulaşmalarını sağlamak için
yaşamın her alanında bilgiyi etkin şekilde arama, değerlendirme, kullanma ve yaratma becerisidir http://www.unesco.org/ (Alexandria Proclamation, 2005).
UNESCO’nun tanımına göre okuryazarlık;
Değişik türdeki yazılı kaynakları, kayıtları kullanarak tanımlama, anlama, yorumlama, bir araya getirme, iletişim
kurma ve hesap yapma yeteneğidir.
Bilgiye gereksinim duyulduğunun farkında olunması, bilginin aranması, bulunması, elde edilmesi,
değerlendirilmesi, sentezlenmesi, düzenlenmesi, kullanılması, iletilmesi süreçlerinde beceri sahibi olunmasıdır.
Çağımızda geleneksel okuryazarlığın yanı sıra, teknolojik gelişmeler doğrultusunda, görsel okuryazarlık,
medya okuryazarlığı, bilgi okuryazarlığı, e-okuryazarlık ve bilgisayar okuryazarlığı gibi
okuryazarlık türleri ortaya çıkmıştır.
Türleri Nelerdir?
Medya Okuryazarlığı
günlük dilde radyo, televizyon, gazete, dergi gibi elektronik veya yazılı basın organlarına erişmek, kritik bir şekilde
okumak, yargılamak, yaratmak için kullanılan bir terimdir.
Görsel Okuryazarlık
fotoğraf, resim, grafik gibi görsel unsurları anlama ve kullanma becerisidir.
Bireyin görsel unsurlarla düşünme, öğrenme ve kendini ifade etme becerilerini de içerir Braden ve Hortin, 1982
İnternet Okuryazarlığı
internet okur yazarlığı, karşılaşılan bilginin doğruluğunu anlayabilme, virüs tuzaklarına düşmeme, doğruluğundan
emin olunmayan bilgiyi internete yüklememe ya da yüklenmişi paylaşmama gibi maddelerin bütünü olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bilgisayar Okuryazarlığı
Temel seviyede bilgisayar kullanımı ve uygulamalarını yapabilen kişidir.
Dijital Okuryazarlık
Dijital okuryazarlık akıllı telefonlar, tabletler, dizüstü bilgisayarlar ve masaüstü bilgisayarlar gibi ağ cihazları
aracılığı ile bilgiyi bulma, anlama, analiz etme, üretme ve paylaşabilme becerilerini ifade eder.
Kütüphane Okuryazarlığı
kütüphaneyi kullanma yetkinliğini bir başka deyişle bilgi arama stratejileri geliştirme,
bilgi bulma ve bilgi kaynaklarını değerlendirme becerilerini ifade etmektedir”
Sosyal Okuryazarlık
bilgiyi bulmak ve toplamak, düşünceleri paylaşmak ve tartışma yaratmak için sosyal araçları ve
platformları nasıl kullanacağını bilmek anlamına gelir.
Okuryazarlık Becerilerimiz
Sonuçta yaratıcı düşünme, karar verme, sorun çözme, akıl yürütme, nasıl öğreneceğini bilme, muhakeme etmedir.
Kişisel Nitelikler ise;
Sonuçta, Bireysel sorumluluk alabilme, kişisel saygınlık, kendini yönetme ve bütünlüktür.
