İzmit katliamı 24 Haziran 1921 tarihinde meydana gelmiştir.
Fakat İzmit, 28 Haziran 1921 de düşman işgalinden kurtarılmıştır.
Bu yıl 101. kurtuluş etkinlikleri kapsamında açıklanan programa https://izmit.bel.tr web sitesinden ulaşabilirsiniz.
İzmit tarihteki adı ile Antik Nikomedia; İstanbul’a 100 km. mesafededir.
Kuzey batı Anadolu’da bir sahil kasabasıdır.
Benzer konulardaki Üsküdar Vapur Faciası , Yahya Kaptan ve Kara Fatma ve İzmit yazılarımızı da okumanızı öneririm.
Her şeyden önce bu olayı ortaya çıkaran İngiliz gazeteci Arnold Joseph Toynbee dir.
İngiliz gazetecinin tahminine göre 300’den fazla sivil Türk o gün öldürülmüştür.
Ancak olaydan kısa bir süre sonra şehri ziyaret eden gazeteci bu olayları belgelemiştir.
Bu olaylar Türk-Yunan Savaşı (1919-1922) sırasında Yunan kuvvetleri şehirden çekilirken meydana gelmiştir.
Şehir yağmalanmış ve bir bölümü yanmıştır.
Sonuçta 29 Haziran 1921 günü İngiliz parlamentosu Yunan ordusunun çekilmesini ve olası zulümleri tartışmıştır.
19. yüzyılda burada Türkler, Yahudiler, Rumlar ve Ermeniler birlikte oturmaktaydılar.
1920 senesinde İngilizler şehrin yaklaşık 13.000 nüfusu olduğunu tahmin etmekteydiler. Osmanlı İmparatorluğu I. Dünya Savaşını katılmış ve savaşı kaybetmiştir.
Sonuçta onun üzerine de galip müttefik ülkeler tarafından Anadolu bölüşülmeye başlanmıştır.
İzmit Katliamı ve İngiliz Gazeteci
Her şeyden önce Mayıs 1919’da İzmir’e Yunan ordusunun çıkması Türk milliyetçi hareketinin büyümesi ile sonuçlanmıştır.
Bunun Sonucunda da Yunan ve Türk milliyetçi orduları arasında savaş patlak vermiştir.
Bu süre içerisinde de İzmit önce 6 Temmuz 1920 yılında İngiltere tarafından işgal edilmiştir. Fakat daha sonra İngilizler 27 Ekim 1920 yılında şehri Yunanistan’a bırakmıştır.
Ancak İzmit 28 Haziran 1921 tarihinde Türkler tarafından yeniden alınmıştır.
Bu zaman sürecinde İzmit’i çevreleyen bölgelerde Türkler ve Rumlar arasında birçok kez
karşılıklı şiddet olayları yaşanmıştır.
Fakat İngiliz gazeteci eşi ile birlikte bir teknede İzmit’e doğru yol alırken karada
Yunan ordusunun çekilmesini takip etmiştir.
Yunan ordusu bu alanı tahliye ederken de çevredeki köyleri ve Karamürsel kasabasını ateşe verdiğini de görmüştür.
Kendisinin yaptığı açıklama da şu şekildedir;
“29 Haziran 1921 günü karımla birlikte üniformalı Yunan birliklerinin bir neden olmaksızın İzmit Körfezi’nin güney kıyılarında yaptıkları kundakçılığa tanık olduk.’’ demiştir.
Ancak Arnold Joseph Toynbee İzmit’e Yunan çekildikten 35 saat sonra girdiğinde
yağmalanmış ve kısmen yakılmış olarak görmüştür.
Sahilde Yunanların mallarını taşımaya zorlanan ve sonra da kurşuna dizilen Türk arabacılarının cesetlerini ve aralarında bir veya iki Türk kadın cesedi görmüştür.
İzmit katliamı esnasında camileri soyularak kirletilmiştir.
Türk dükkânları yağmalanmıştır.
Hristiyanlara ait dükkânların yağmalanması ise üzerlerine bir haç işareti yapılarak engellenmiştir.
Sonuçta da Türk nüfusunun genel bir katliama uğraması engellenmiştir.
Bunun esas nedeni ise; öldürmeler başladıktan kısa bir süre sonra sokaklarda devriye gezmeye başlayan Fransız subaylarının çabaları ile olmuştur.
Binlerce Türk mülteci Fransız papazlarının binasında korunmuştur.
Fakat 24 Haziran’da, Yunan çekilişinden üç gün önce, Bağçeşme ve Tabakhane’ nin erkek sakinleri gruplar halinde mezarlığa götürülerek 300’den fazla Türk orada idam edilmiştir.
